Yr artist sy’n ‘Chwilio am Gymru’

Russ, o le dach chi’n dod yn wreiddiol a pryd wnaethoch chi symud i Gymru?

Ges i fy magu yn Newcastle upon Tyne. Yn y 1970au hwyr wnes i symud i weithio ar fferm yng Nghwm Pennant yng Ngwynedd.

Lle dach chi’n byw rŵan?

Dw i’n byw yn Nhremadog yng Ngwynedd rŵan.

Lle wnaethoch chi astudio?

Wnes i dreulio cyfnod byr yn y Coleg Celf yn Newcastle upon Tyne cyn troi fy llaw at lawer o bethau eraill.

Pryd wnaethoch chi ddechrau gwneud gwaith celf o ddifri a beth oedd eich gwaith cyn hynny?

Ar ôl symud i Gymru, wnes i ddechrau codi waliau cerrig sychion. Dros y blynyddoedd mae hyn wedi arwain at weithio ar ffermydd ar draws gogledd Cymru. Wedyn, yn hollol annisgwyl, wnes i hyfforddi i fod yn feddyg coed.

Mae’r gwaith yma o drin coed wedi mynd â fi ar draws Pen Llŷn, Ynys Môn, Gwynedd a rhannau o Gonwy.

Crawiau

Ond beth sydd gan hyn i wneud efo celf? Wel, ar ôl gweithio am 35 mlynedd yn y dirwedd, wnes i ddysgu lot. Dw i wedi bod yn ddigon ffodus i gael mynediad i rannau o Gymru lle does dim llawer o bobl yn eu gweld. Dw i wedi bod i rannau pellaf llawer o gaeau, ffermydd, lonydd bach cul diarffordd, a chael bod yn rhan o fywydau pobl. Dw i wedi dod i adnabod y tywydd, y tymhorau, y golau, y coed, sut mae cerrig yn edrych ac yn teimlo, y caeau a’r tir.

Ro’n i wedi mynd yn rhy hen i wneud y gwaith corfforol, felly wnes i droi nôl at fy ngwaith celf.

cneifio

Dyfalbarhau i ddysgu Cymraeg

Beth sy’n ysbrydoli eich gwaith?

Dw i’n defnyddio paent olew ac yn gwneud darluniau o’r pethau oedd o ddiddordeb i fi pan o’n i’n gweithio yn yr awyr agored.

Ar gyfer fy mhrosiect ‘Chwilio am Gymru’ wnes i gymryd diddordeb mawr yn yr hyn mae’n ei olygu i fod yn “Gymraeg”. Wnes i gyfres o luniau oedd yn edrych ar yr amgylchedd, cadwraeth, treftadaeth a diwylliant – nid yn unig o fy safbwynt i, ond hefyd trwy lygaid y gymuned leol.

Pan wnes i ddechrau’r prosiect roedd fel cyrraedd drws yn gwybod bod rhywbeth y tu hwnt i’r drws ond dim ond cipolwg ro’n i wedi’i gael drwy dwll y clo! Dw i wedi darganfod ers hynny – gyda llawer o help gan fy nghymuned leol – fod yr iaith Gymraeg a’r diwylliant Cymreig yn fyw, yn fywiog ac yn ffynnu.

Ers pryd dach chi wedi bod yn dysgu Cymraeg?

Dw i wedi byw yn Nhremadog ers mwy na 40 mlynedd ac mae fy mhlant a fy wyrion i gyd yn siarad Cymraeg fel eu hiaith gyntaf. Mae fy ngwraig, Jen, hefyd yn siarad Cymraeg.

Dechreuais i ddysgu Cymraeg yn anffurfiol tua 2018 ond, oherwydd Covid, daeth hi bron yn amhosib parhau. Drwy ddamwain, ges i fy mherswadio i fynd i wers Gymraeg yn fy nhafarn leol. Ro’n i wedi trio dysgu Cymraeg ddwywaith o’r blaen ac felly do’n i ddim yn rhy obeithiol. Ond wrth i bobl adael y dosbarth ro’n i’n teimlo bod rhaid i fi barhau. Wrth ddysgu’r iaith, wnes i sylweddoli bod gan bob un o’r golygfeydd ro’n i’n paentio ystyr arbennig. Mae hyn wedi rhoi teimlad o gyflawniad i fi – fy mod i’n gallu cyfleu fy nheimladau am dirwedd Cymru yn fy mhaentiadau.

Lle dach chi’n arddangos eich gwaith?

Dw i wedi arddangos fy ngwaith mewn orielau yn Llundain, Caerdydd a gogledd Cymru fel Oriel Plas Glyn y Weddw yn Llanbedrog, ac Oriel Glasfryn yng Nghaerwys. Mae fy ngwaith i mewn casgliadau preifat ar draws y byd. Dw i hefyd yn cynnal gweithdai mewn ysgolion cynradd ac uwchradd.

Dyma Russ Chester

Mae Russ Chester yn artist.

Mae o’n dŵad o Newcastle upon Tyne yn wreiddiol.

Rŵan mae o’n byw yn Nhremadog yng Ngwynedd.

Mi wnaeth o astudio yn y Coleg Celfyn Newcastle upon Tyne.

Wedyn mi wnaeth o lawer o bethau eraill fel codi waliau cerrig cyn mynd yn ôl at ei waith celf.

Mae o’n hoffi paentio’r dirwedd.

Y ffermydd a’r gymuned leol sy’n ysbrydoli gwaith Russ.

Mae Russ yn dysgu Cymraeg ers 2018.